Erfgoeddag peilt naar de betekenis van ‘Thuis’

Erfgoeddag 2024

Op zondag 21 april staat Erfgoeddag in Vlaanderen en Brussel in het teken van ‘Thuis’. Maar … wat is dat precies, een thuis? Een huis, met een dak boven je hoofd, of gaat het over veel meer? En was een ‘thuis’ vroeger iets anders dan vandaag? Welke objecten, gebruiken en tradities missen we bij heimwee of ontheemding? Met meer dan 900 gratis activiteiten probeert deze editie van Erfgoeddag een veelzijdig antwoord te geven op deze vragen.  

Erfgoeddag is het jaarlijkse toonmoment van de cultureel-erfgoedsector. Met meer dan 600 zijn ze, de archieven, ambachtslui, erfgoedbibliotheken, heem- en familiekundige kringen, musea, stedelijke en gemeentelijke cultuurdiensten, erfgoed- en tal van andere organisaties die samen een rijk programma hebben uitgewerkt. Er zijn tentoonstellingen, rondleidingen, demonstraties, maar ook workshops, theatervoorstellingen, expertenbeurzen, lezingen, wandelingen, fiets- en zoektochten, panelgesprekken en nog veel, véél meer. Al deze 900+ activiteiten zijn gratis.

Een greep uit het aanbod

  • In het Adornesdomein in Brugge strijkt een Vikingleger neer. Bezoekers krijgen er inzicht in de leefwereld van deze fascinerende en grotendeels onbekende noordse cultuur. Jonge tijdreizigers kunnen meedoen aan een speurtocht, Vikingspelen en een bezoek brengen aan het Vikingkapsalon. Onderweg komen ze meer te weten over de leefgewoonten en rituelen van de Vikingen en hoe zij hun thuis en familie koesterden. 
  • Het Koninklijk Legermuseum in Brussel belicht het dagelijkse menu tijdens WOII. Wat werd er toen zoal gegeten? En hoe gingen gezinnen om met schaarste, rantsoenering en de zwarte markt? 
  • In Leuven kunnen geïnteresseerden een krakerswandeling doen. Activisten, anarchisten, creatievelingen, thuislozen en een waaier van wereldverbeteraars creëren hun eigen (t)huis in kraakpanden. Hotspots van activisme en tegencultuur, bekend tot ver buiten de stadsgrenzen. Bezoekers kunnen de sfeer van de Leuvense undergroundscene opsnuiven met een geleide wandeling of zelfstandig, met de ErfgoedApp. 
  • In Genk maken bezoekers kennis met de woonwagencultuur. In en rond authentieke woonwagens ontmoeten ze woonwagenbewoners en beluisteren ze hun verhalen. 
  • Ook buiten de erfgoedorganisaties worden heel wat schatten bewaard en gekoesterd, thuis met name. In Sint-Niklaas kunnen bezoekers objecten meebrengen naar het Stedelijk Museum. Daar zit een batterij experts klaar om te adviseren en antwoord te geven op alle vragen. 
  • In het Stadsarchief Mechelen gaat het over ‘thuis in de 16e eeuw’, met de vertoning van de documentaire Ergens beter dan thuis. Mechelaars op de vlucht tijdens de turbulente 16e eeuw. Het Universiteitsarchief in Antwerpen focust op hoe kotstudenten zich thuis voelden en voelen: Home sweet home.
    Nog in Antwerpen brengt het MAS: Thuis in Rituelen i.s.m. FMDO en hun lidverenigingen. De bezoeker verkent een wereld vol smaken tijdens een betoverende theeceremonie uit Suriname, Marokko, de Peruaanse jungle en de Andes. Er zijn ook persoonlijke verhalen over 'thuis', waardoor bezoekers inzicht krijgen in diverse culturen.
  • In het Mergelynck Museum in Ieper beleven bezoekers de 'thuis' van de gegoede burgerij in de 18e eeuw. Tegelijk kunnen ze de gloednieuwe en eigentijdse documentaire bekijken, gemaakt door veertien OKAN-leerlingen. Zij reflecteren aan de hand van de collectie over het thema 'Thuis': wat zorgt voor een thuisgevoel en wat is heimwee?

Deze Erfgoeddag in het teken van ‘Thuis’ biedt met andere woorden een gevarieerd en boeiend programma voor jong en oud. Bezoekers worden uitgenodigd om de diverse aspecten van thuis te verkennen en te beleven. Het programma is te raadplegen via www.erfgoeddag.be.

Iedereen heeft erfgoed

Cover Hebben & Houden

Naar aanleiding van deze editie verschijnt de nieuwe publicatie Hebben & houden. Tips om je erfgoed gezond te houden. Een handleiding boordevol praktische tips voor de erfgoedliefhebber. Want hoe omgaan met (familiale) kleinoden, kostbare schilderijen, prenten, juwelen, boeken of archiefmateriaal? Elk object en elke traditie verdient de nodige aandacht en een stevige dosis tlc tender loving care.

Bij heel wat deelnemende organisaties wordt deze publicatie op Erfgoeddag  aangeboden. Na Erfgoeddag kan Hebben & houden digitaal of op papier bij FARO worden besteld, en wel via https://faro.be/publicaties.  

Erfgoedweken opnieuw van de partij

Voor de derde keer coördineert FARO de Erfgoedweken: tijdens de week voor en na Erfgoeddag slaan we opnieuw de handen in elkaar met de onderwijssector. De bedoeling? Leerlingen en leerkrachten (uit het lager en secundair onderwijs) enthousiast maken voor het cultureel erfgoed dat hen omringt. Kinderen en jongeren zijn de erfgoedmakers en -zorgers van morgen. Tijdens de week gaan erfgoedwerkers lesgeven als ‘Erfgoedklasbakken’. Ze nemen het in scholen een (les)uur over van leerkrachten. Daarnaast worden klassen ook als vips ontvangen in het archief, het museum, bij de heemkring of in de erfgoedbibliotheek.  

Maak gebruik van de ErfgoedApp

Of u nu een museum bezoekt, door de velden trekt of een nieuwe stad verkent: erfgoed is overal. Dankzij de ErfgoedApp ontdekt u het rijke aanbod in een handomdraai. Geen klassieke audiotours met de ErfgoedApp. Videomateriaal, audiofragmenten, doevragen en augmented reality zorgen voor een uniek erfgoedbezoek. Laat u onderdompelen in een eeuwenoud ambacht, maak kennis met een lokale held, herontdek sporterfgoed of waag u met de hele familie aan een spel.

En dat helemaal gratis via de eigen smartphone of tablet, op ieders eigen tempo en wanneer het de bezoeker het beste past. Gewoon downloaden en klaar voor de start! Lees hier meer over de ErfgoedApp

Geen Erfgoeddag zonder partners 

Talloze organisaties dragen bij tot het succes van Erfgoeddag. Niet in de laatste plaats de lokale en regionale Erfgoeddagcoördinatoren, zonder wier inzet Erfgoeddag niet zou zijn wat het vandaag is. Een breed gedragen evenement, dat jaarlijks duizenden mensen van alle leeftijden op de been brengt. Ook heel wat partners buiten de erfgoedsector dragen bij tot het welslagen en succes van het evenement. Ze spelen immers een cruciale rol in de ondersteuning van communicatie, promotie en de realisatie van onze (gedeelde) missie om het cultureel erfgoed in Vlaanderen en Brussel opvallend onder de aandacht te brengen.  

Zo zijn de openbare omroep VRT en UiTinVlaanderen.be al jaren gewaardeerde communicatiepartners. Dit jaar komt er versterking dankzij De Zondag en Riebedebie. Ook de Gezinsbond en Natuurpunt zijn weer van de partij. Dankzij partners als De Lijn en Blue-bike hebben bezoekers op de dag zelf gemakkelijk toegang tot alle erfgoedlocaties.  

Een thema als ‘Thuis’ vraagt ook om partnerschappen met een inhoudelijke link. We zochten en vonden sterke partners in Ray & Jules en Robinetto. Ray & Jules biedt op enkele locaties tijdens Erfgoeddag eerlijke, CO2-vrije koffie aan, doordat ze fairtradebonen met zonne-energie branden. Robinetto op zijn beurt maakt ons dan weer bewust van het belang én gemak van kraantjeswater: het duurzame en betaalbare alternatief voor flessenwater, dat gewoon uit uw kraan komt.  

Erfgoeddag 2024 ‘Thuis’  

  • Op zondag 21 april van 10 tot 18 uur. Sommige activiteiten vinden ook plaats op vrijdag 19 of zaterdag 20 april.
  • Overal in Vlaanderen en Brussel.
  • Gratis.
  • Het programma vindt u op www.erfgoeddag.be.

Erfgoedweken 2024, met Erfgoedklasbakken (die in lagere en middelbare scholen lesgeven over erfgoed, in een brede waaier aan lessen) en met vipbezoeken. 

  • Van maandag 15 t.e.m. vrijdag 26 april.
  • In scholen in Vlaanderen en Brussel. 
  • Gratis, maar niet toegankelijk voor het publiek.
  • Het programma vindt u op www.cultuurkuur.be/erfgoedweek

Foto's: campagnebeeld Erfgoeddag 2024 / Cover Hebben & Houden / Erfgoedweken 2023 © Ann Minnen en © FARO, Dries Theuwissen

Seppe Van Pottelbergh